Umowa o zakazie konkurencji nie dotyczy pracowników jedynie w czasie trwania umowy o pracę, ale także po jej rozwiązaniu. Dziś chcielibyśmy bardziej przybliżyć ten temat, pokazać, na jakich zasadach działa ta umowa, jaką posiada formę, jakie prawa i obowiązki z niej wynikają, a do tego przedstawić, jak wiele w tej kwestii może zdziałać detektyw w razie potrzeby.
Zakaz konkurencji w pracy detektywa
Choć zakaz konkurencji może kojarzyć się z ogromnymi firmami, dotyczyć osób jedynie na znaczących stanowiskach, to w rzeczywistości pojawia się częściej niż się wydaje. Przeważnie polega to na tym, że między pracodawcą a pracownikiem jest spisywana umowa, na podstawie której ten drugi nie może podejmować pracy u konkurencji lub samemu zakładać firmę świadczącą takie usługi. Trwa to przez okres umowy o pracę, a czasami także po jej zakończeniu. Coraz częściej zdarza się, że pracodawca wymaga takiej praktyki, by pracownik nie szkodził firmie i nie podejmował działań konkurencyjnych.
Ta umowa ma na celu zabezpieczenie praw firmy, a podpisanie jej całkowicie dowolne. Jednak pracodawca ma praco zwolnić pracownika, który jej nie podpisze. Czasami może się zdarzyć, że pracownik będzie wywijał się od podpisania umowy, a wtedy pracodawca powinien zareagować i np. wynająć detektywa, który sprawdzi, co jest na rzeczy. Może się bowiem okazać, że dany pracownik na boku dorabia sobie dla konkurencji, a to może szkodzić dobru firmy.
Na czym polega umowa o zakazie konkurencji?
Często zdarza się, że pracownik nie zdaje sobie sprawy, jakie zachowanie już łamie umowę, a jakie jeszcze nie. Czy specjalista od IT ma prawo naprawić znajomemu komputer i wymienić w nim parę komponentów? Czy kosmetyczka może zaprosić koleżanki i zrobić im manicure i pedicure za określoną kwotę lub za darmo? Które z tych zachowań rzeczywiście łamie umowę? Zależy od sytuacji. Jeśli np. koleżanki wcześniej korzystały z usług salonu urody, a potem przyszły do znajomej kosmetyczki do domu, to salon na tym traci. Wtedy można to uznać za łamanie zakazu o konkurencji. Ale gdy np. specjalista od IT pracuje bez wynagrodzenia i to kilkadziesiąt kilometrów poza zasięgiem działania pracodawcy, nie można mówić o łamaniu pracy. Zwłaszcza gdy sytuacja ma miejsce poza godzinami pracy.
Jak długo trwa umowa o zakazie konkurencji?
To także zależy. Tym razem od tego, co ustali pracodawca. Może być określone, że trwa to jedynie do czasu trwania umowy o pracę. Jednak może zostać rozszerzona w późniejszym czasie. Jednak w takiej sytuacji pracodawca będzie zmuszony wypłacić odszkodowanie na rzecz pracownika. Jeśli kwota nie zostanie uiszczona, umowa traci na znaczeniu, a pracownik ma prawo założyć własną firmę lub zatrudnić się u konkurencji.
Znaczenie zakazu konkurencji
Pozostaje pytanie: dlaczego w ogóle powstał zakaz konkurencji? Przede wszystkim służy on ochronie firmy, nie pozwala na przejmowanie klientów czy kradzież technologii, jakich używa dana firma. Czasami bowiem zdarzało się już, że pracownik zyskiwał dostęp do informacji, a potem odchodził i je wykorzystywał. Zdarzało się jednak, że firmy nie zakładał na siebie, a na kogoś bliskiego, więc trudno było wtedy ustalić działalność konkurencyjną.
Na jakich zasadach jest zawierana umowa?
Warto zacząć od tego, że zakaz konkurencji jest regulowany na postawie ustawy z dn. 26 czerwca 1974 roku Kodeks pracy. Jako że jest to umowa cywilnoprawna, stosuje się do niej przepisy z ustawy z dn. 23 kwietnia Kodeks cywilny.
Umowa nie musi być wcale zawierana podczas odbywania pracy na umowę o pracę. Równie dobrze może zostać spisana po jej zakończeniu. Ważne jest jedynie to, by sporządzić ją w firmie pisemnej, gdyż bez tego umowa traci ważność.
Taka umowa o zakazie konkurencji służy temu, by pracownik lub były pracownik w konkretnych okolicznościach nie podejmował się konkurencyjnej pracy względem swojego pracodawcy. Bez względu na to, czy jako pracownik innej firmy, czy prowadząc własną działalność gospodarczą. Jednocześnie warto zaznaczyć, że pracownik z tytułu umowy nie otrzymuje żadnego dodatkowego wynagrodzenia, gdyż jest to jego lojalność wobec firmy i pracodawcy, o którego podjąć się pracy.
Przykładowe sytuacje związane z zakazem konkurencji
By lepiej zrozumieć, w jaki sposób działa zakaz konkurencji, przedstawimy to na podstawie kilku prostych przykładów:
- Umowa z kierowcami
Gdy pracodawca decyduje się na podpisanie umowy z kierowcą, który przewozi ludzi, ma na celu przede wszystkim dobro swoich klientów. Chodzi tutaj bowiem o to, by kierowca nie był przemęczony tym, że przekracza dobowy wymiar pracy. Wtedy mógłby doprowadzić do wypadku, który byłby katastrofalny w skutkach.
W przypadku byłych pracowników, taką umowę podpisuje się jedynie, gdy mają oni dostęp do ważnych informacji. Jeśli dotarłyby do uszu osób niepowołanych, mogłyby narazić pracodawcę na poważną szkodę
Kodeks pracy nie określa, jak długo ma trwać taka umowa, dlatego powinno być to ustalone przez obie strony i dostosowane do okoliczności, posiadanych przez pracownika informacji oraz rynku i wartości firmy.
- Umowa z pracownika, który mają dostęp do tajnych informacji
Są takie zawody, które dają możliwość dostępu do wielu – często też istotnych – informacji, których ujawnienie wyrządziłoby szkodę pracodawcy. Można tutaj zaliczyć informatyków, programistów (pracujących nad konkretnym projektem), kucharzy (pobierających nauki od szefów kuchni; mogliby otworzyć własną restaurację i oferować podobne dania) itp.
Te zawody cechują się pewną unikatowością, dlatego podpisanie z pracownikiem umowy o zakazie konkurencji wydaje się niemal konieczne dla bezpieczeństwa firmy.
Taka umowa nie różni się zbytnio od tej, jaką sporządza się dla aktualnych pracowników. Jedyną różnicą jest to, że pracownik otrzyma odszkodowanie min. 25% wynagrodzenia, jakie otrzymywał pracownik podczas trwania umowy o pracę przez okres, w jakim będzie obowiązywać zakaz konkurencji.
- Umowa z długotrwałym pracownikiem
Może się też zdarzyć, że pracownik będzie pracował w danej firmie przez 10 lat, zdobędzie specjalistyczną wiedzę, doświadczenie, a do tego posiada informacje, które nie powinny wyjść poza firmę. W takiej sytuacji umowa może być zawarta na okres np. 3 lat, a podstawą odszkodowania będzie wynagrodzenie z ostatnich 3 lat. Może być ono wypłacone jednorazowo, ale też jest możliwości wypłacania go w miesięcznych ratach. Jednak o tym decydują obie strony porozumienia.
Według Kodeksu pracy klauzula konkurencyjna ma być zawarta w odrębnej umowie. Mimo to często się tak robi, a sądy akceptują taką praktykę.
Umowa może trwać przez cały okres, jaki został ustalony w odpowiednim zapisie, a może zostać zerwana wcześniej z różnych powodów, np. w wyniku porozumienia stron, spełnienia zastrzeżonego warunku, jak choćby to, że pracodawca nie będzie już posiadał swojej firmy. Wtedy pracownik może dołączyć do innej firmy lub założyć konkurencyjną firmę bez obaw i bez ponoszenia jakiejkolwiek odpowiedzialności prawnej z tytułu umowy.
Jakie są prawa i obowiązki pracodawcy?
Z umowy o zakazie konkurencji wypływają konkretne prawa pracodawcy:
- Domaganie się zapłaty katy umownej
- Możliwość żądania od pracownika wyrównania szkody, jeśli została naruszona umowa
- Żądanie ustalenia przez sąd wysokości odszkodowania
Oraz obowiązki:
- Zaproponowanie i podpisania umowy
- Wypłacenie odszkodowania pracownikowi
Jakie są praca i obowiązki pracownika?
Z umowy o zakazie konkurencji wypływają konkretne prawa pracownika:
- Możliwość ustalenia przez sąd wysokości odszkodowania
- Prawo otrzymania odszkodowania
Oraz obowiązki:
- Wykonanie kary umownej
- Stosowanie się do umowy o zakazie konkurencji
- Wyrównanie szkody pracodawcy
Podsumowanie
Umowa o zakazie konkurencji ma za zadanie chronić pracodawcę, jego interes i firmę. Warto zatem zadbać, by ją podpisać ze swoimi pracownikami, dzięki czemu przedsiębiorstwo będzie miało szanse się rozwijać. Istotne jest jednak to, by podczas spisywanie umowy pamiętać o zaznaczeniu, jaki jest zakres zakazu konkurencji, jaka będzie wysokość odszkodowania oraz ile trwa umowa.