Nawet jeśli małżeństwo podczas sprawy rozwodowej ustaliło plan sprawowania władzy rodzicielskiej, to jednak często któraś ze stron nie dotrzymuje tychże ustaleń. Niestety to właśnie dziecko cierpi najbardziej na kłótniach i braku porozumienia rodziców. Dosyć drastycznym rozwiązaniem, na jakie decyduje się któryś z opiekunów małoletniego, jest dopuszczenie się porwania tudzież uprowadzenia.

Czym dokładnie jest porwanie rodzicielskie?

Porwania rodzicielskie są szczególnym rodzajem porwań, do którego dopuszczają się najczęściej ojcowie małoletnich. Według Zarządzenia nr 48 Komendanta Głównego policji porwanie rodzicielskie jest to zdarzenie, przez które jedno z rodziców czy też opiekunów prawnych mających władzę rodzicielską bez woli oraz wiedzy drugiego rodzica wywozi, czy też zatrzymuje małoletniego, a więc tym samym pozbawia drugiego rodzica czy opiekuna możliwości utrzymywania kontaktu z dzieckiem w przysługującym mu zgodnie z prawem zakresie.

Porwanie rodzicielskie jest więc sytuacją, w której dziecko jest uprowadzane czy zatrzymywane przez jednego rodzica posiadającego władzę rodzicielską, bez zgody drugiego. W ten sposób druga strona nie może utrzymywać kontaktu z małoletnim, ani też sprawować nad nim opieki.

Jakie czynniki zwiększają zagrożenie porwaniem rodzicielskim?

Niektóre sytuacje zwiększają prawdopodobieństwa porwania tudzież uprowadzenia małoletniego. Takim czynnikiem jest przede wszystkim rozpad małżeństwa oraz sprawa rozwodowa. Narastające konflikty odbijają się na psychice dziecka. Rodzice pomimo równi praw do opiekowania się małoletnim, mogą nawzajem utrudniać sobie tę opiekę. Niekiedy jedna ze stron ogranicza kontakty z dzieckiem drugiemu rodzicowi. Doprowadza do wówczas do sytuacji, kiedy decyduje się on na ostateczność, czyli porwanie. Ryzyko takiej sytuacji wzrasta także, jeśli rodzic już wcześniej nie stosował się do umówionego planu spotkań, zatrzymując przy sobie na dłużej dziecko, aniżeli było to ustalone.

Porwanie rodzicielskie a obowiązujące prawo

Mogłoby się wydawać, iż aktualnie obowiązujące regulacje prawne nie są zbyt efektowne w egzekwowaniu przestrzegania prawa. Rodzicie w ciężkiej sytuacji, często nie mogą skutecznie dochodzić swoich praw. Często dochodzi do niesłusznego przekonania, iż skoro małoletni znajduje się, pod opieką jednego z rodziców to musi być bezpieczny. Należy jednak pamiętać, że to mylne przekonanie. W praktyce główną przyczyną takich zachować przez jednego z opiekunów prawnych jest chęć zemsty na drugiej stronie. Niestety zdarza się, że dziecku jest wmawiane, iż odizolowany rodzic odszedł od rodziny i urwał kontakty. Rodzice będący w ostrym konflikcie nie wiedzą, jak bardzo ich działania wpływają źle na relację rodziców z dzieckiem, jak i jego zdrowie psychiczne. Według specjalistów najważniejszym powodem porwania dziecka jest:

  • zmiana miejsca zamieszkania rodzica, 
  • dobro podopiecznego,
  • chęć zapewnienia dziecku właściwej opieki,
  • wymuszenie podjęcia określonej czynności przez opiekuna,
  • chęć zemsty na partnerze.

Uprowadzenie przez rodzica niemającego praw rodzicielskich  czy zatrzymanie małoletniego jest przestępstwem. Zostało ono określone w art. 211 kodeksu karnego:

Kto, wbrew woli osoby powołanej do opieki lub nadzoru, uprowadza lub zatrzymuje małoletniego poniżej lat 15 albo osobę nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5”.

Regulacja ta służy ochronie instytucji opieki i nadzoru oraz ochronie dóbr małoletniego w formie prawa do kontaktów z obojgiem rodziców.

Co, jednak jeśli rodzic ma prawo do sprawowania opieki nad dzieckiem? W tym wypadku rodzic dopuszczający się porwania rodzicielskiego, może mieć ograniczone prawa rodzicielskie. Co za tym idzie, nie będzie mógł decydować o ważnych sprawach małoletniego.

Porwanie rodzicielskie a uprowadzenie dziecka

W świetle prawa porwanie i uprowadzenie są to dwa odmienne terminy, chociaż na pierwszy rzut oka mogą one oznaczać to samo. Uprowadzenie małoletniego przez matkę albo ojca to sytuacja, w której dziecko jest zabierane przez rodzica albo opiekuna, który nie posiada praw rodzicielskich, zostały one ograniczone lub całkowicie zawieszone. Taki czyn powinien być więc zgłoszony na policję, gdyż według prawa karnego jest to przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego. Tak samo, jak w przypadku porwania rodzicielskiego, trzeba wystąpić do sądu opiekuńczego o ustalenie miejsca pobytu małoletniego i o jego odebrania. W przypadku kiedy opiekun, który dopuścić się uprowadzenia nie odda dziecka w ustalonym wcześniej przez sąd terminie, może on zlecić kuratorowi sądowemu przymusowe odebranie dziecka. Za uprowadzenie dziecka przez jednego z rodziców z ograniczonymi prawami rodzicielskimi grozi kara pozbawienia wolności.

Jak postępować w przypadku porwania rodzicielskiego?

Jeśli jesteśmy prawnymi opiekunami dziecka i nie wiemy, gdzie się ono znajduje, ponadto podejrzewamy porwanie przez drugiego opiekuna, powinniśmy ten fakt zgłosić Policji. Co ważne, miejsce zamieszkania małoletniego musi być ustalone. Musimy wypełnić wniosek o ustalenie miejsca zamieszkania razem z zabezpieczeniem miejsca zamieszkania, a następnie wniosek do sądu o nakaz wydania dziecka i wniosek o priorytetowe rozstrzygnięcie sprawy. Następnym krokiem jest wniosek o ograniczenie władzy rodzicielskiej z zabezpieczeniem. Ponadto, należy złożyć wniosek o zabezpieczenie realizacji obowiązku szkolnego w danym miejscu. W przypadku nieprzestrzegania obowiązku szkolnego grozi kara administracyjna, w wysokości 10 tys. złotych. Co ważne, od wniosku w tej sprawie niepobierane są żadne opłaty sądowe.

W przypadku, jeśli rodzic w określonym terminie nie wyda małoletniego, wtedy można zwrócić się znowu do sądu o pomoc w przymusowym odebraniu dziecka. Taką czynnością zajmie się kurator sądowy. Co ważne, jest on zobowiązany do odebrania dziecka od każdej osoby, nie jest więc ważne, z kim się aktualnie znajduje, jeżeli opiekun w okresie 3 miesięcy od postanowienia w dalszym ciągu nie wydał małoletniego.

Kurator biorący udział w tej sprawie powinien:

  • sporządzić pisemną notatkę z przebiegu czynności,
  • powiadomić o terminie swoich działań rodzica-wnioskodawcę,
  • w razie konieczności może zażądać pomocy odpowiednich instytucji (Policji, pomocy społecznej).

Sąd wydaje postanowienie o odebraniu małoletniego, ale także ustala dany termin, w którym ma on zostać wydany wnioskodawcy. Postanowienie jest więc skuteczne i wykonalne od razu z momentem jego ogłoszenia. W sytuacji kiedy zawiadomienie nie da żadnych rezultatów, wówczas kurator kieruje do sądu opiekuńczego wniosek o zarządzenie w przedmiocie przymusowego doprowadzenia osoby zobowiązanej, aby złożony oświadczenie o miejscu przebywania dziecka.

W jaki sposób może pomóc prywatny detektyw?

Rodzic, którego dziecko zostało porwane może też skorzystać z pomocy profesjonalnej agencji detektywistycznej. Śledczy rozpocznie natychmiastowe poszukiwanie małoletniego. Ponadto, może on cały czas współpracować z Policą i przekazywać jej wszelkie cenne informacje. Dzięki detektywowi istnieje większa szansa na szybsze odnalezienie dziecka. Co ważne, agencja zajmuje się poszukiwaniem dzieci nie tylko na terenie naszego kraju, ale również na terenie całej Europy czy nawet świata. Warto pamiętać jednak o jednej ważnej kwestii. Nawet jeśli detektyw odszuka porwane dziecko, to jednak nie ma prawa do jego siłowego zabrania od danego opiekuna. Może jedynie powiadomić policę i czekać na czas jej przyjazdu oraz zawiadomić drugiego rodzica, który będzie miał całkowite prawo do zabrania małoletniego. Dużą zaletą zdecydowania się na usługi agencji detektywistycznej jest jej rzeczowe i sprawne działanie, jak i pozostanie w stałym kontakcie ze śledczym. Można być pewnym, że ta sprawa będzie dla niego priorytetowa w przeciwieństwie do spraw, jakimi zajmują się policjanci, gdyż jest ich spora ilość. Agencje detektywistyczne oferują najczęściej kompleksową pomoc w nagłych sytuacjach. Doświadczona firma wie jakie działania podejmować w przypadku porwania rodzicielskiego i jakie środki zastosować, aby dziecko było cały czas bezpieczne.