Spis treści
- 1 Kontrola pracownika
- 2 Przepisy dotyczące kontroli pracownika
- 3 Zwolnienie lekarskie a kontrola pracownika
- 4 Gdzie pracownik może przebywać w czasie choroby?
- 5 A co jeśli pracownik nie będzie we wskazanym miejscu?
- 6 Jakie są konsekwencje nadużycia zwolnienia lekarskiego?
- 7 Kiedy powinna odbywać się kontrola
- 8 Podsumowanie
Każdy może zachorować. Nikt przecież nie wybiera sobie, kiedy będzie przechodził przez przeziębienie, grypę, kiedy złamie nogę lub z innego powodu będzie musiał wziąć zwolnienie lekarskie. Jednak gdy pracujemy, zdarza się, że pracodawca zechce sprawdzić, czy otrzymane L4 jest nam rzeczywiście konieczne, czy może jedynie symulujemy chorobę. I właśnie na tym skupimy się w niniejszym artykule.
Kontrola pracownika
Gdy pracownik potrzebuje zwolnienia, udaje się do lekarza, a ten stwierdza, ile dni powinien przebywać w domu i jakie leki zażywać. Zwolnienie ląduje też na biurku pracodawcy, który odnotowuje to w odpowiednim miejscu. Może się jednak zdarzyć, że pracodawca będzie chciał skontrolować, czy zwolnienie jest prawdziwe. Warto zatem wiedzieć, jak przebiega taka kontrola i czego można się podczas niej spodziewać.
Przepisy dotyczące kontroli pracownika
Istnieje odpowiednia ustawa, która reguluje kwestie wiązane z kontrolą pracownika, który przebywa na zwolnieniu lekarskim Jest to rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 27 lipca 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy oraz formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich (Dz.U. nr 65, poz. 743 z późn. zm.).
Według zapisu w art. 1 ww rozporządzenia: „Kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy z powodu choroby lub konieczności sprawowania przez ubezpieczonego opieki nad członkiem rodziny dokonują płatnicy składek na ubezpieczenie chorobowe, którzy zgłaszają do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych”. Oznacza to zatem, że pracodawca ma prawo sprawdzić, czy jego pracownik jest na realnym zwolnieniu lekarskim spowodowanym chorobą lub z innego koniecznego powodu, jak np. złamania, wypadek itp. Jednak pracodawca musi zgładzać przynajmniej 20 osób do ubezpieczenia. W innym wypadku nie może przeprowadzić kontroli.
Zwolnienie lekarskie a kontrola pracownika
Przeprowadzenie kontroli zawsze powinno czemuś służyć, przede wszystkim sprawdzeniu, czy zwolnienie było realne, a nie stało się wymówką pracownika, by nie zjawić się w pracy i wykonywać powierzone sobie zadania. Zatem pracownik powinien podczas zwolnienia lekarskiego:
- Nie wykonywać pracy, dzięki której zarabia
- Nie wykorzystywać zwolnienia lekarskiego w sposób, który nie jest zgodny z jego celem, np. by udać się na wakacje, spotkanie itp.
Ważne jest także to, że pracodawca ma prawo nie tylko sprawdzić, w jaki sposób pracownik wykorzystuje swoje zwolnienie lekarskie, ale może poddać kontroli także samo zaświadczenie wystawione przez lekarza, by upewnić się, że nie zostało w żaden sposób sfałszowane.
W rozporządzeniu w sprawie szczegółowych zasad i trybu kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy oraz formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich istnieje odpowiedni zapis, który mówi właśnie o kwestii sprawdzania zaświadczeń lekarskich:
- 2. Kontrola formalna zaświadczeń lekarskich polega na sprawdzeniu, czy zaświadczenie:
1) nie zostało sfałszowane,
2) zostało wydane zgodnie z przepisami w sprawie zasad i trybu wystawiania zaświadczeń lekarskich.
Oznacza to upewnienie się, że pracownik korzysta z prawdziwego oświadczenia, które mu przysługuje w danym czasie.
Kto może przeprowadzić kontrolę pracownika na zwolnieniu lekarskim?
Wyżej wymienione przepisy wskazują jasno, że to pracodawca ma prawo dokonać kontroli pracownika. Jednak nie jest to jedyna osoba, która może przeprowadzić kontrolę. Przeważnie pracodawca oddelegowuje innego pracownika, który zostaje upoważniony do kontroli. Ważne jest jednak sporządzenie odpowiedniego upoważnienie. Na stronie MPiPS można znaleźć wzór w załączniku powyższego rozporządzenia.
Dodatkowo pracodawca może zażądać przeprowadzenia kontroli przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Szczególnie lekarze orzecznicy z ZUS mają prawo to wypełnienia tego zadania. Są odpowiedzialni za to, by sprawdzić zasadność i prawidłowość wystawionych zwolnień lekarskich, czyli czy pracownik został słusznie wysłany na zwolnienie, czy mu przysługiwało i czy były ku temu odpowiednie przesłanki.
Gdzie pracownik może przebywać w czasie choroby?
Istotnej jest także to, by pracodawca wiedział, gdzie jego pracownik przebywa w czasie zwolnienia lekarskiego. Odpowiedni przepis wszedł w życie 1 stycznia 2019 roku. Nałożył on obowiązek informowania o miejscu pobytu w czasie przebywania na zwolnieniu lekarskim. Polega to na tym, że ubezpieczony podczas otrzymywania zwolnienia lekarskiego podaje adres pobytu, pod którym będzie się znajdował przez cały okres niezdolności do pracy, szczególnie gdy różni się to adresu zamieszkania, tego znajdującego się w dokumentacji medycznej ubezpieczonego lub udostępnionego w profilu informacyjnym wystawiającego zaświadczenie lekarskie.
Kolejnym obowiązkiem ubezpieczonego jest przekazanie stosownej informacji swojemu płatnikowi składek oraz ZUS-owi, w której zawrze zmianę adresu na czas niezdolności do pracy. Należy to zrobić w mniej niż 3 dni od wystąpienia okoliczności, która wpłynęła na wystawienie zwolnienia lekarskiego. Jeżeli nie zostanie to dokonane, to ZUS uzna, że adres, jaki jest został podany w zaświadczeniu został doręczony.
A co jeśli pracownik nie będzie we wskazanym miejscu?
Może zdarzyć się tak, że przeprowadzający kontrolę (pracodawca lub prywatny detektyw) nie zastaną pracownika pod wskazanym adresem. W takim wypadku należy powtórzyć kontrolę, a pracownik będzie zobowiązany do wyjaśnienie przyczyny swojej nieobecności w czasie kontroli, ponieważ powinien przebywać w danym miejscu podczas nieobecności w pracy. W większości przypadków może zostać to uznane za nadużycie zwolnienia lekarskiego. Jednak są także sytuacje, gdy zostaną one odpowiednio uzasadnione przez pracownika, jak np. wizyta u lekarza czy wydarzenie, na które nie miał wpływu.
Na uzasadnienie swojej nieobecności pod wskazanym adresem pracownik ma określony z góry termin. Jeśli:
- Nie złoży uzasadnienia w określonym czasie
- Odmówi złożenia wyjaśnień dotyczących jego nieobecności
- Jego wyjaśnienia nie będą właściwe
pracodawca może uznać, że zwolnienie lekarskie zostało wykorzystane niezgodne z jego celem.
Jakie są konsekwencje nadużycia zwolnienia lekarskiego?
Jeśli zostało stwierdzone, że doszło do nadużycia zwolnienia lekarskiego, osoba, która dokonywała kontroli pracownika, ma obowiązek sporządzić stosowny protokół, który powinien zawierać:
- Rozwinięcie sytuacji polegającej na nieprawidłowym wykorzystaniu zwolnienia lekarskiego od pracy
Protokół powinien zostać przedłożony ubezpieczonemu, który ma prawo wznieść do niego stosowne uwagi.
Wzór protokołu także jest dostępny w załączniku do ww. rozporządzenia.
Kiedy powinna odbywać się kontrola
Kontroli nie powinno się wykonywać za każdym razem, gdy tylko pracownik zgłosi zwolnienie lekarskie. Warto zadbać o zaufanie do pracownika. Jednak może się zdarzyć konieczność takiej kontroli.
Szczególnie często zdarzają się w czasie, gdy jest spora liczba nieobecności z powodu choroby.
Kontrola nie musi zostać z góry ustalona. Pracodawca ma prawo w każdej chwili ją przeprowadzić osobiście lub poprzez oddelegowanego pracownika.
Najpoważniejszą konsekwencją nadużywania otrzymanego zwolnienia lekarskiego jest utrata prawa do zasiłku chorobowego.
Podsumowanie
Prawo zezwala pracodawcy za zweryfikowanie, czy jego pracownik rzeczywiście przebywa na zwolnieniu lekarskim, czy dane zwolnienie zostało prawidłowo wydane. Samą kontrolę może przeprowadzić osobiście lub za pośrednictwem innego pracownika. Jeśli okaże się, że doszło do nadużycia w kwestii korzystania z L4, pracownik ma obowiązek uzasadnić swoją nieobecność. Czasami jednak konieczne okaże się spisanie protokołu, a w najpoważniejszych sytuacjach ubezpieczony traci prawa do zasiłku chorobowego.
Dokładne informacje dotyczące kontroli pracownika znajdującego się na zwolnieniu lekarskim można znaleźć w rozporządzeniu w sprawie szczegółowych zasad i trybu kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy oraz formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich.